در این گزارش نگاهی به اینترنت اکسپلورر و اسپارتان خواهیم داشت و استراتژی مایکروسافت در زمینه معرفی مرورگر جدیدش را بررسی خواهیم کرد.
یکی از هوشمندترین شرکت‌هایی که توانسته تحت هر شرایطی در میان رقبای سرسخت خود دوام آورده و همیشه محصولات قابل قبول و مناسبی را به مشتریان خود ارائه دهد، شرکت مایکروسافت است. این شرکت با سابقه‌ای طولانی، جزو شرکت‌هایی است که برای آن‌ها پیش‌بینی شده بود درگیر تصمیم‌گیری‌های اشتباه مدیرانش شده و نتواند به خوبی خودش را مانند شرکت‌های نوپا و جدید به روز نگه دارد.
با وجود این که تغییرات مدیریتی این شرکت تا به حال زیاد بوده است اما باز هم سیستم به خوبی توانسته خودش را با شرایط موجود در بازار فناوری سازگار کرده و همیشه در کنار رقبای سرسختی مثل گوگل و اپل حرفی برای گفتن داشته باشد. در این مدت هر وقت که نمایشگاهی به پا شده است یا محلی برای گردهمایی بزرگان فناوری بوده، مایکروسافت هم در آن حضور داشته و توانسته به خوبی با معرفی کارها، پروژه‌ها و محصولات جدید خود مشتریانش را راضی نگه دارد.
یکی از محصولات قدیمی مایکروسافت که نتوانست با وجود رقبای قدرتمندش راهش را ادامه دهد، مرورگر اینترنت اکسپلورر بود. در مورد قدمت این مرورگر باید گفت که این سابقه به قدری بوده است که بسیاری از افراد لگوی این نرم افزار را به عنوان علامت اینترنت می‌شناسند و در بسیاری از جاها زمانی که قرار است از اینترنت صحبتی شده یا طرحی زده شود که اشاره به اینترنت داشته باشد، از لگوی این نرم افزار استفاده می‌شود.
به هر حال با وجود مرورگرهایی نظیر فایرفاکس و کروم، اینترنت اکسپلورر روز به روز محبوبیت خود را از دست داده و می‌توان گفت تقریبا به یک محصول شکست خورده و نامحبوب برای مایکروسافت تبدیل شد. به گونه‌ای که حواشی و ایرادات این برنامه و حتی جوک‌هایی که برایش ساخته شده بود، بسیار بیشتر از کاربردی بودنش بود. عده بسیار زیادی از کاربران به این ماجرا اعتراض داشتند که چرا در هنگام نصب سیستم عامل ویندوز، مرورگر اینترنت اکسپلورر هم به صورت پیش فرض و اجباری روی این سیستم عامل نصب می‌شود.
این دسته از کاربران می‌گفتند مایکروسافت با این استراتژی، حق انتخاب را از کاربران گرفته و تصمیم دارد همه را به نوعی مجبور کند تا از مرورگر این شرکت استفاده کنند. البته شاید این طرز تفکر بیش از حد بدبینانه بود زیرا هیچ گاه کسی به وجود برنامهای مانند مدیا پلیر اعتراض نکرده است. با وجود این که در مورد این برنامه هم می‌توان گفت با وجود این پلیر روی ویندوز، کاربران به سراغ دیگر پلیرها نمی‌روند و مجبور می‌شوند که از همین برنامه استفاده کنند.
به هر حال باید گفت که مایکروسافت در نهایت به این نتیجه رسید که اینترنت اکسپلورر بیشتر از این که برایش یک برنامه سودآور باشد، به برنامهای تبدیل شده که حتی در مواردی اعتبار این شرکت را هم خدشه‌دار می‌کند.
این شد که نام مرورگر جدیدی با نام «اسپارتان» را از زبان مدیران مایکروسافت شنیدیم. از وقتی که صحبت از اسپارتان شد، دوباره حرف و حدیث‌ها شروع شد و عده‌ای گفتند، مایکروسافت فقط برای این که ذهنیت بدی که در مورد اینترنت اکسپلورر به وجود آمده را از بین ببرد، تصمیم دارد ظاهر آن و اسمش را تغییر دهد و بقیه موارد به همان روال سابق بوده و در حقیقت به نوعی پوسته اینترنت اکسپلورر را عوض کرده و گنجشک را رنگ کرده و به جای قناری تحویل دهد.
تمامی این حرف و حدیث‌ها در زمانی که یک شرکت معتبر تصمیم به ارائه یک محصول جدید می‌گیرد وجود دارد و تا زمانی که محصول به صورت رسمی و تجاری وارد بازار نشود نمی‌توان با قطعیت در رابطه با آن نظری داد.
مرورگری که از عرش به فرش آمد
چند وقت پیش مایکروسافت اعلام کرد که قرار است اینترنت اکسپلورر در ویندوز 10 توسط مرورگر جدیدی با نام اسپارتان، جایگزین شود. به این ترتیب بعد از 20 سال دیگر خبری از اینترنت اکسپلورر در نسخه‌های جدید سیستم عامل ویندوز نخواهد بود. بدون شک اینترنت اکسپلورر، ابزاری بود که بسیاری از کهنه کاران جهان فناوری، قدم‌های اول خود در دنیای اینترنت را به واسطه آن برداشتند. بعد از این همه سال در حال حاضر شرایط اینترنت اکسپلورر به گونه‌ای شده است که فقط به خاطر کاستی‌ها و ایراداتی که دارد، دست انداخته می‌شود و به منبعی برای ساخت جوک توسط متخصصان تبدیل شده است.
بسیار بعید است که کسی از مرگ اینترنت اکسپلورر، ناراحت شده یا حتی ذره‌ای متاثر شود. اما باید گفت که این مرورگر از عرش به فرش رسیده است و این ماجرا زنگ خطری برای دیگر شرکت‌هایی است که به اعتبار و محبوبیت مرورگرشان اطمینان دارند. در واقع برای از دست رفتن در جهان فناوری، گاهی اوقات انجام یک اشتباه هم کافی است و هیچ گاه نمی‌توان به جایگاهی که در حال حاضر وجود دارد، اطمینان و اعتماد کامل داشت.
اولین نسخه Internet Explorer در 16 آگوست سال 1995 بود که ارائه شد و در آن زمان، تنها یک برنامه نرم افزاری با نام Mosaic وجود داشت که محصولی از شرکت Spyglass بود. در همان زمان مایکروسافت با این شرکت توافق کرد و قرار شد که هر سه ماه یک بار، از درآمدهای غیر از فروش ویندوز خود درصدی به عنوان حق امتیاز به این شرکت بدهد. تا سال 1998 همه چیز به خوبی پیش رفت اما در این سال دو شرکت به اختلاف برخوردند و مایکروسافت مجبور شد به این شرکت 8 میلیون دلار پرداخت کند.
یکی از رهبران اصلی پروژه اینترنت اکسپلورر Eric Sink بوده است. زمانی که از او در مورد احساسش نسبت به اینترنت اکسپلورر پرسیده شد، گفت برای یک خوره تکنولوژی هیچ چیز راضی کننده‌تر از این نیست که بداند کدی که نوشته، توسط میلیون‌ها نفر در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حال حاضر اریک سینک از مایکروسافت و پروژه‌هایش فاصله گرفته و از نظر او شهرت اینترنت اکسپلورر به مرور زمان لکه دار شده و تنفر مردم از این نرم افزار روز به روز بیشتر شد اما از نظر او هیچ چیز نمی‌تواند بدون داشتن مقدار زیادی پیروزی و موفقیت، چنین میزانی از تنفر را به همراه داشته باشد.
نویسنده اینترنت اکسپلورر از آن متنفر است
نگاهی به وضعیت اینترنت اکسپلورر و اسپارتان، مرورگر جدید مایکروسافتشاید برای شما هم جالب باشد که بدانید، در حال حاضر حتی نویسنده برنامه اینترنت اکسپلورر هم به این برنامه دیگر هیچ علاقه‌ای ندارد و حتی از آن ابراز تنفر کرده است. از نظر او نباید به یک برنامه از روی تعصب علاقه پیدا کرد حتی اگر شما خودتان تولید کننده و خالق آن برنامه بوده باشید. نویسنده برنامه اینترنت اکسپلورر در حال حاضر از مرورگر گوگل کروم استفاده می‌کند و اظهار داشته که برای مدتی هم قبلا از فایرفاکس استفاده می‌کرده است.
او هیچ گاه زندگی خود را صرف ساخت یک مرورگر به عنوان یک پلتفرم نکرده است و همواره به این موضوع اعتقاد داشته که وقت گذراندن با مرورگرها، بسیار بهتر و منطقی‌تر از وقت گذاشتن برای آن‌هاست. با این که اینترنت اکسپلورر در ابتدای کارش به عنوان یک پروژه بسیار کوچک کار خود را آغاز کرد اما در چند سال اول زندگی خود، یک رشد سرسام آور داشت و زمانی که وارد فاز توسعه شد باز هم یک فاصله بسیار زیاد با رقبایش داشت. بعد از گذشت 10 سال اینترنت اکسپلورر به برنامهای تبدیل شد که 95 درصد کاربران اینترنت از آن استفاده می‌کردند.
زمانی که سرو کله فایرفاکس پیدا شد، باز هم همه کاربران وفاداری خود به اینترنت اکسپلورر را حفظ کردند و تا سال 2005، فایرفاکس توانست توجه تنها 10 درصد از کاربران وب را به خود جلب کند. ولی مدیران پروژه فایرفاکس، IE را مورد هدف خود قرار داده و می‌خواستند هر طور که هست ضربه‌ای مهلک به این مرورگر محبوب وارد کنند و البته باید گفت که تا حد زیادی موفق شدند. اما زمانی که گوگل هم با ارائه مرورگر کروم در سال 2008 به این وادی وارد شد، کار برای IE بسیار بیشتر از آن چیزی که فکرش را می‌کردند سخت‌تر شد.
البته باید گفت که به هر شکلی که کروم را بررسی کنیم باز هم به این نتیجه خواهیم رسید که در ساختار آن از اینترنت اکسپلورر الهام گرفته شده است. اما گوگل کروم برای پشت سر گذاشتن اینترنت اکسپلورر تنها 4 سال زمان لازم داشت.
هنوز هم کروم از یک رشد سالم و بسیار پویا برخوردار است و همان طوری که مایکروسافت با استفاده از محبوبیت ویندوز خود توانست IE را هم به جایگاه مناسبی برساند، گوگل هم از قدرت خود استفاده کرده و با استفاده از سرویس‌های متنوع خود از جمله Gmail توانست کاربران را به سمت کروم سوق دهد. به این نکته باید توجه داشت که کروم زمانی پا به عرصه وجود گذاشت که چیزی بیشتر از یک دهه از زمان عرضه اینترنت اکسپلورر گذشته بود و با وجود محبوبیت این مرورگر توانست به سرعت IE را شکست دهد.
حذف اینترنت اکسپلورر
البته هنوز به مرحله حذف نهایی اینترنت اکسپلورر نرسیده‌ایم اما به دلیل این که مایکروسافت به صورت رسمی از پروژه اسپارتان صحبت و اعلام کرده که این مرورگر در ویندوز 10 ارائه خواهد شد، با قطعیت می‌توان گفت که عمر اینترنت اکسپلورر به پایان رسیده است.
در این میان مایکروسافت هم خودش از اینترنت اکسپلورر به شدت نا امید شده و تصمیم گرفت که حتی از یک نام تازه برای مرورگر خود استفاده کند. به عبارتی باید گفت که مایکروسافت تصمیم گرفته است تا در زمینه تولید مرورگر، شروعی تازه داشته باشد.
خود مایکروسافت می‌گوید که اسپارتان فقط یک لباس جدید نیست که به تن IE کشیده شده باشد و همه چیز دوباره از صفر شروع شده است. اگر به این صورت باشد شاید بتوان امیدی داشت که دوباره مایکروسافت در زمینه ارائه یک مرورگر قدرتمند، حرفی برای گفتن داشته باشد و شاید هم بتواند در رقابت با مرورگرهایی مثل فایرفاکس یا کروم به یک موفقیت نسبی دست پیدا کند.
تیر خلاص با IE6
زمانی که مایکروسافت IE6 را ارائه کرد به نوعی خودش با دست خودش باعث شد که تعداد بسیاری از کاربرانش از روند عملکرد مرورگر این شرکت احساس ناامیدی کنند. در زمانی که بیشتر کاربران به انجام خریدهای آنلاین تمایل پیدا کرده بودند و سایت‌هایی نظیر آمازون و ای‌بی شوق و هیجان کاربران را برانگیخته بودند، بسیاری از کلاهبرداران و هکرهایی که فقط با اصول پایه‌ای هک آشنا بودند، توانستند به سادگی به هک اطلاعات بسیار حساسی نظیر شماره، رمز کارت‌های اعتباری و آدرس افرادی بپردازند که اطلاعات خود را از طریق اینترنت اکسپلورر وارد کرده بودند.
این ماجرا به قدری همه گیر شد که برای کلاهبرداران به یک تفریح تبدیل شده بود. مایکروسافت به این خاطر به شدت تحت فشار قرار گرفت تا هر چه سریع‌تر یک نسخه تازه و قدرتمند از اینترنت اکسپلورر به کاربرانش ارائه کند. در آگوست 2001، بود که نسخه ششم از مرورگر اینترنتی اکسپلورر به منظور افزایش امنیت کاربران ارائه شد و این نسخه به بدترین شکل باعث ضربه خوردن به شهرت مایکروسافت و نرم افزار اینترنت اکسپلورر شد. حفره‌های امنیتی بسیار بزرگی در این نسخه وجود داشت که به بدترین شکل باعث ضربه زدن به اینترنت اکسپلورر شد.
حفره‌های امنیتی به قدری فاجعه بود که هنوز هم نقل محافل و اسباب خنده هکرها یا حتی متخصصان آی‌تی است. بدی ماجرا این بود که میلیون‌ها کاربر از IE6 استفاده می‌کردند و در معرض خطرناک‌ترین حمله‌ها قرار داشتند. البته مایکروسافت تلاش کرد که با ارائه وصله‌های امنیتی، مشکلات موجود را حل کند اما در همان فاصله کاربران بسیاری آسیب دیدند و این ماجرا هنوز وقتی یادآوری می‌شود باعث خشم کاربرانی می‌شود که در آن بازه زمانی از این محصول مایکروسافت صدمه خوردند.
اسپارتان چیست و از کجا آمده است؟
در مورد نام مرورگر جدید مایکروسافت باید گفت که اسپارتان در حقیقت نام ارتشی از برده‌های قدرتمند بوده است که بیش از 650 سال قبل از میلاد در یونان باستان زندگی می‌کردند. در حال حاضر مایکروسافت با الهام گرفتن از این موضوع، مرورگر جدید خود را با این نام می‌خواند و می‌خواهد این مرورگر را در ویندوز 10 قرار داده تا تمامی ضعف‌های موجود در اینترنت اکسپلورر از یاد برود.
عده‌ای می‌گویند مایکروسافت اینترنت اکسپلورر را به صورت کلی از بین نمی‌برد و امکان دارد آن را به یک پروژه متن باز تبدیل کند ولی هدف اصلی‌اش این است که با ارائه اسپارتان به عنوان یک مرورگر قدرتمند و کم عیب، بار دیگر کاربران اینترنتی را به سمت خود بکشد. در ابتدا پروژه اسپارتان یک اسم رمز برای پروژه جدید مایکروسافت بود اما اکنون همه می‌دانند که اسپارتان نام جایگزین جدید اینترنت اکسپلورر است و تا به حال چند بار در رابطه با آن مدیران مایکروسافت صحبت‌هایی را انجام داده‌اند.
ظاهر اسپارتان
در رابطه با شکل ظاهری اسپارتان باید گفت که اولین چیزی که در نگاه ابتدایی به ذهن شما خواهد رسید این است که ظاهر اسپارتان بسیار ساده است و در واقع باید گفت هیچ چیزی ندارد که شما را متعجب کند. اما در کل شاید علت این سادگی، ارائه نکردن بسیاری از ویژگی‌هایی است که مایکروسافت قرار است در نسخه نهایی آن‌ها را عرضه کند.
اگرچه اینترنت اکسپلورر نسخه ۱۱ هم از لحاظ ظاهری ساده است، در اسپارتان هم بسیاری از ویژگی‌ها مانند Reading List و پنل تنظیمات توسط آیکون‌هایی با ظاهر مدرن و ساده در دسترس قرار گرفته‌اند. همچنین دکمه‌هایی نیز برای دسترسی به علاقه‌مندی‌ها، تاریخچه و مدیریت دانلود در نظر گرفته شده است. هرکدام از این دکمه‌ها توسط یک منوی کناری لغزنده قابل دستیابی بوده که به‌نظر مناسب است. مایکروسافت نسخه‌ی پیش نمایش اسپارتان را ارائه کرده که با توجه به این که نسخه ابتدایی آن را بررسی می‌کنیم، به همین دلیل هنوز از این مرورگر انتظار عملکرد بالایی نداریم.
نوار آدرس و تب‌ها دقیقا در محلی قرار دارند که کاربر بتواند به راحتی به آن‌ها دسترسی داشته باشد. این ویژگی‌ها را می‌توان در ویندوز 8.1 و مرورگر اینترنت اکسپلورر مدرن هم تجربه کرد. ویژگی دیگری هم وجود دارد که این امکان را فراهم می‌کند تا اسپارتان به صورت تمام صفحه بزرگ شده تا کاربران بتوانند به صورت لمسی با آن کار کنند.
عملکرد اسپارتان فعلا زیاد چنگی به دل نمی‌زند؛ باز کردن تب‌های جدید و اسکرول کردن ممکن است با کندی همراه باشد. با دو بار کلیک بر روی نوار بالایی امکان بزرگ کردن پنجره اسپارتان را نیز ندارید. تمامی این مشکلات در نسخه‌های آتی این مرورگر برطرف خواهند شد.
شانسی برای موفقیت
باید گفت که شانس مایکروسافت در مقایسه با شرکت‌های موزیلا و حتی گوگل برای همه گیر کردن مرورگرش کمی بیشتر است. با توجه به این که مایکروسافت صاحب ویندوز است و تعداد کاربران این سیستم عامل در سراسر جهان بسیار زیاد است، مایکروسافت به سادگی می‌تواند مرورگر خود را به تمامی کاربران ویندوز نشان دهد. به طور حتم وقتی شما هم ویندوز را نصب کنید و بدانید که روی آن یک مرورگر جدید به نام اسپارتان وجود دارد، وسوسه خواهید شد که حتی برای یک بار هم که شده آن را باز کرده و یک دوری با آن در وب بزنید و آن را با مرورگرهایی مانند کروم و فایرفاکس مقایسه کنید.
این ماجرا شانس مایکروسافت را برای دیده شدن مرورگرش بالاتر خواهد برد زیرا شما لازم نیست مانند کروم یا فایرفاکس، اسپارتان را به صورت جدا روی سیستم عامل ویندوز خود نصب کنید. البته ویژگی‌هایی مانند هماهنگ بودن این مرورگر با کورتانا که هفته پیش در مورد آن صحبت کردیم می‌تواند به اندازه کافی برای شما جذابیت داشته باشد. اگرچه در قابلیت جستجوی ویندوز 10 کورتانا تعبیه شده است اما به‌نظر می‌رسد این دستیار صوتی مایکروسافت به روشی هوشمندتر در اسپارتان نیز ارائه خواهد شد.
برای این منظور، با راست کلیک بر روی یک کلمه در یک وب‌سایت، کورتانا به‌صورت خودکار در مورد آن کلمه جستجو خواهد کرد. کورتانا این قابلیت را هم فراهم می‌کند که حتی اگر در جستجوی یک سایت خاص باشید، مسیر رانندگی به یک فروشگاه یا رستوران را نشان دهد. به‌عنوان مثال اگر به وب‌سایت یکی از رستوران‌های ایتالیایی مراجعه کنید، کورتانا توسط یک پاپ‌آپ در کنار نوار آدرس، ساعت فعالیت و مسیرهای دستیابی به آن رستوران را نشان می‌دهد.
کورتانا همچنین در نوار آدرس هم فعالیت خواهد کرد؛ مثلا اگر در نوار آدرس کلمه weather را وارد کنید، دقیقا وضعیت آب و هوای مکان شما به همراه اطلاعات بیشتر به صورت خودکار در همان نوار آدرس نمایش داده می‌شود. مایکروسافت در نظر دارد تا امکان نمایش اطلاعات پرواز را هم در نسخه‌های آتی فراهم کند. بدون شک تعامل کاربردی اسپارتان با کورتانا می‌تواند یکی از جذابیت‌های غیر قابل انکار ویندوز 10 باشد.
بسیاری از کاربرانی که هنوز از ویندوز 7 استفاده می‌کنند و راضی نشده‌اند که از ویندوز 8 استفاده کنند، با شنیدن این ویژگی‌ها و تفاوت‌های منحصر به فرد ویندوز 10 وسوسه خواهند شد که سیستم عامل خود را آپدیت کرده و از این قابلیت‌های کاربردی لذت ببرند. به هر حال با وجود تمامی این صحبت‌ها نمی‌توان به صورت قطع در مورد شکست یا پیروزی پروژه اسپارتان شرکت مایکروسافت نظر داد و باید دید که این مرورگر در چه حد می‌تواند با رقبای قدرتمند خود یعنی کروم و فایرفاکس رقابت کند زیرا تنها در صورتی می‌تواند موفق باشد که قابل مقایسه با این دو مرورگر محبوب باشد.