سیستم فعال سازی ویندوز چیست؟

فعال سازی ویندوز یا Windows Activationبه معنی بررسی این مطلب است که نسخه ویندوز نصب شده بر روی سیستم, genuine  است یا خیر. در مورد genuineدر ادامه همین مطلب توضیح خواهم داد. اما فعال سازی در واقع جلوی کپی برداری غیر قانونی را می گیرد و راهی است برای حمایت از قانون کپی رایت.
 
همانطور که می دانیم محصولات مایکروسافت رایگان نمی باشند. هرچند برای جلب نظر استفاده کنندگان, برای مدتی محدود (به صورت فعال نشده) می توان با آن کار کرد. تاکنون همه ساله عدم رعایت قانون کپی رایت و نصب نسخه هایی از محصولات مایکروسافت با استفاده از Crackهای موجود و یا استفاده از Serial Numberهای خریداری شده, ضررهای هنگفتی را متوجه این کمپانی نموده است. هر چند تعدای از کشور ها (از جمله کشور های اروپایی) قوانین سخت گیرانه ای را برای حمایت از قانون حق کپی درنظر گرفته اند. فعال سازی مزیتی هم دارد و آن این است که اگر شما ویندوز خود را فعال کنید قادر خواهید بود از کلیه ویژگی های موجود در آن استفاده نمایید و این در حالی است که نسخه های غیر فعال فاقد آن ویژگی ها هستند. به عنوان مثال یک نسخه فعال نشده قادر به دریافت و اجرای Updateهای ویندوز نمی باشد که این به نوبه خود محدودیت بزرگی به شمار می رود.
در مورد محصولات قبلی مایکروسافت بلافاصله پس از ارائه محصول, تعدادی از نفوذگران Serialیا Crackرا در اختیار بقیه قرار می دادند و  بدین ترتیب محصول به راحتی Activeمی شد. اما از ویندوز Vistaبه بعد به نظر می رسد مایکروسافت, بسته نرم افزاری را به گونه ای اصلاح نموده است که به راحتی قابل Crackشدن نباشد (البته این حرکت از ویندوز XPآغاز شده بود). فرایند فعال سازی در ویندوزهای جدید با ویندوز های قبلی کمی متفاوت است. به عنوان مثال اگر ویندوز سرور ۲۰۰۸خود را بدون Product IDتهیه کرده باشید پس از نصب می توانید به مدت ۳۰روز از آن به طور رایگان استفاده کنید. پس از این مدت زمان, می توانید با اتصال به سایت مایکروسافت و یا تماس تلفنی به نماینده فروش این محصول, سریال خود را تهیه نمایید. اگر مدت زمان ۳۰روز شما به پایان رسید و فعال سازی را انجام نداده باشید, ویندوز شما از کار می افتد و در این حالت ورود به صفحه Desktopامکان پدیر نخواهد بود. در این صورت تنها راه حل مشکل تهیه سریال یا همان Product IDمحصول است.
در هنگام نصب ویندوز از شما در این مورد سوال می شود که آیا مایل به فعال سازی به طور خودکار از طریق اینترنت هستید یا خیر که اگر این گزینه را علامت دار کنید پس از گذشت ۳روز از اولین ورود شما, صفحه فعال سازی ظاهر می شود و از شما می خواهد که فعال سازی را انجام دهید. البته در این حالت می توانید گزینه Active Laterرا انتخاب کنید و به مدت ۳۰روز دیگر (بعضی از نسخه ها ۶۰روز) از ویندوز خود بدون فعال سازی استفاده نمایید. همچنین در زمان نصب ویندوز می توانید سریالی که خریداری کرده اید را وارد و ویندوز را فعال نمایید. درغیر این صورت, ویندوز شما با یک شماره سریال فرضی که قابل مشاهده می باشد به طور موقت نصب می شود.
 
تفاوت Activationبا Registration
تاکنون شاید کلمه Registrationرا شنیده باشید اما باید توجه کنید که این مفهوم با Activationتفاوت دارد. در فرایند فعال سازی شما اعلام می کنید که صاحب واقعی این محصول هستید و قصد دارید محصول را فعال کرده و از کلیه ویژگی های آن استفاده کنید. ولی در مورد Registrationباید گفت که در طی انجام این کار شما مشخصات خود مانند نام , آدرس ,شماره تلفن , آدرس ایمیل و سایر مشخصات خواسته شده را برای شرکت ارسال می کنید تا در موارد لازم بتوانید از پشتیبانی مورد نظر استفاده کنید. در واقع مشخصات خود را به عنوان یک مشتری برای شرکت ارسال می کنید.
 
نصب مجدد ویندوز
حال فرض کنیم که یک Product IDرا خریداری کرده و از طریق آن ویندوز را فعال کرده اید و پس از مدتی مثلا بر اثر یک خرابی , مجددا مجبور به نصب ویندوز شده اید. سوال این است که آیا می توانید از همان Product ID  قبلی استفاده کنید؟

عکس از گوگل
جواب مثبت است. شما هر چند بار که بخواهید می توانید از سریال خریداری شده ی خود استفاده کنید ولی در صورتی که ویندوز را مجددا بر روی همین سیستم (سخت افزار) نصب نمایید. علت این مطلب به فرایند فعال سازی بر می گردد. هنگامی که برای اولین بار ویندوز را بر روی یک سیستم نصب می کنید و از طریق اینترنت سریال مورد نظر را دریافت می کنید, آدرس MACیا آدرس فیزیکی شبکه یا مشخصات دیسک سخت و چند نمونه اطلاعات دیگر در مورد سخت افزار و تنظیمات شبکه شما به همراه سریالی که خریداری کرده اید توسط سیستم genuine, جمع آوری و در بانک اطلاعاتی مایکروسافت ثبت می شود. لذا اگر بخواهید با این سریال, ویندوز موجود بر روی دیگر سیستم  ها را فعال نمایید با پیغام خطایی مبتنی بر متفاوت بودن این سریال با مشخصات صاحب اصلی مواجه می شوید. مشکل موقعی حادتر می شود که شما سخت افزار سیستم خود را تعویض و یا ارتقا می دهید در این حالت دیگر قادر به استفاده از سریال قبلی نخواهید بود. حتی اشاره شده است که بعضی از ویروسهای کامپیوتری می توانند فعال سازی ویندوز شما را مختل نمایند.
 
WindowsGenuine Advantage  چیست؟
Windows XP productIDWGAدر واقع یک سیستم ضد تقلب است که توسط مایکروسافت ایجاد شد و در محصولات ویندوز قرار گرفت تا افراد نتوانند به طور غیر قانونی از محصولات این شرکت استفاده کنند. این سرویس باعث می شود که ویندوز های فعال نشده قادر به دریافت Updateها و دیگر سرویسهای پشتیبانی از طریق اینترنت نباشند و این سرویس اولین بار در ویندوز XPبه کار گرفته شد. قبلا مایکروسافت یک Activexجدید را به همراه محصولات InternetExplorer 7.0و Windows Media Player 11.0  ارائه نمود که با نصب این محصولات, فعال یا غیر فعال بودن ویندوز نیز بررسی می شد.
نکته قابل توجه این است که با استفاده از سیستم genuine, امکان تقلب تقریبا به صفر می رسد. همانطور که گفته شد در هنگام فعال سازی, مشخصات سیستم شما در بانک اطلاعاتی مایکروسافت ثبت می شود که جمع آوری این اطلاعات بر عهده WGAمی باشد. لیست زیر مشخصات قسمت های ذخیره شده را نشان می دهد :
Computer make and model
BIOS Checksum
MAC address
(Globally Unique Identifier or GUID)
Hard drive serial number
Region and language settings of the operating system
Operating system version
PC BIOS information (make, version, date)
PC manufacturer
User locale setting
Validation and installation results
Windows or Office product key
 
مشاهده وضعیت Activationویندوز
برای مشاهده وضعیت فعال بودن ویندوز, بر روی آیکن My Computerرفته و راست کلیک و سپس گزینه Propertiesرا انتخاب کنید. در پنجره باز شده وضعیت Windows Activationشما نشان داده شده است. همچنین در این صفحه می توانید سریال موقتی را که در هنگام نصب به کار برده اید را مشاهده کنید.
سرویس های مرتبط با فعال سازی
کلیه فعالیت های ویندوز تحت قالب یک سری سرویس انجام می گیرد و فرایند فعال سازی نیز از این قاعده مستثنی نیست. مدیریت این سرویسها در قالب یک کنسول به نام Servicesانجام می شود. این کنسول را می توانید در پوشه    Administrative Tools  داخل Control Panelمشاهده کنید. دو سرویس زیر در ویندوز بر فرایند فعال سازی دخالت و نظارت مستقیم دارند.
·  SoftwareLicensingسرویسی است که وظیفه دارد Updateها را دریافت و نصب نماید. همچنین وضعیت فعال سازی سیستم را بررسی می کند و اگر ویندوز Activeنباشد, باعث می شود که در یک سطح پایین تر از حالت عادی عمل کند و برخی از ویژگی های آن غیر فعال شود تا شما به گونه ای ترغیب به خرید محصول و فعال سازی آن شوید.
·  SL UINotification Serviceنیز سرویس دیگری است که اطلاعات مرتبط با وضعیت فعال سازی ویندوز را مشخص می کند.