استفاده از رایانه، اینترنت و سرویس های الکترونیک در دنیای امروز یک ضرورت به شمار می رود، اما مهم ترین مساله ای که در کنار استفاده ضروری از این ابزار باید مورد توجه قرار گیرد، امنیت است!
امنیت در دنیای مجازی بخصوص اینترنت از اهمیت بسیار ویژه ای برخوردار است و توجه به آن جزو مهم ترین و ابتدایی ترین نکاتی است که هنگام ورود به دنیای مجازی باید فرا گرفته شود.
یکی از رایج ترین راه های حفظ امنیت اطلاعات در دنیای مجازی و سرویس های الکترونیکی، استفاده از رمزهای عبور است.
رمز عبور مجموعه ای از حروف، اعداد، نماد ها یا ترکیبی از هریک از این گزینه ها به شمار می رود که توسط هریک از افراد به طور اختصاصی ایجاد و برای استفاده از سرویس های مختلف استفاده می شود. هرچه این رمزها پیچیده تر باشد امکان حدس زدن آنها دشوارتر می شود و هرچه تعداد آنها بیشتر باشد، امنیت سرویس های مورد استفاده کاربران نیز بیشتر می شود؛ زیرا در صورت افشا یا سرقت یک رمز، دیگر رمزها به خطر نمی افتد و امنیت دیگر سرویس ها با مشکل مواجه نمی شود.
ایجاد رمز عبور به عقیده برخی کاربران کاری بسیار ساده است. مجموعه اعداد یک تا ۹، نام و نام خانوادگی، نام مکان های مهم، تاریخ تولد، شماره تلفن همراه، کدملی و بسیاری از اعداد و عبارات از جمله مواردی است که از سوی این دسته از کاربران به عنوان رمز عبور در نظر گرفته می شود در صورتی که این نوع رمزهای عبور براحتی قابل حدس زدن است و افراد خرابکار با استفاده از روش های نرم افزاری خیلی راحت می توانند این رمزها را کشف کنند.
از آنجا که ایجاد رمز عبور نیازمند مهارت است و در کنار این مهارت باید توان به خاطر سپردن رمز را نیز در نظر گرفت، قصد داریم شما را با روش های مختلف ایجاد و حفاظت از رمزهای عبور طولانی با قابلیت یاد آوری آسان آشنا کنیم.
جملات ماندگار
یکی از روش های ایجاد رمزهای پیچیده با قابلیت یاد آوری سریع، استفاده از جملات ماندگار است. تکیه کلام ها، جملات ادبی، دیالوگ های فیلم ها و سریال ها و بسیاری موارد دیگر از جمله گزینه های قابل استفاده در این روش به شمار می روند. شما می توانید با رعایت یک قانون مشخص که خودتان معین کرده اید، این جملات را به رمزهای عبور پیچیده تبدیل کنید. برای مثال می توانید حرف اول و دوم از هر کلمه در یک جمله را کنار هم قرار داده و این اصل را نیز رعایت کنید که حروف دوم به صورت بزرگ نوشته شوند و در صورت امکان به جای برخی حروف همچون a علامت @، به جای حرف i علامت ! و به جای حرف o عدد صفر تایپ شود.
با رعایت این شرط ـ که مطمئنا شما می توانید برای همیشه آن را در خاطر خود داشته باشید ـ قادر خواهید بود رمزهای مختلفی ایجاد کنید.
به عنوان مثال این جملات با رعایت موارد ذکر شده ایجاد شده اند:
nahar chi darim? : n@cHd@?
vijeh nameh click rooznameh jamejam : V!n@cLr۰j@
mayazar moori ke daneh kesh ast : m@m۰k۳d@k۳@S
ze gahvare ta goor danesh bejooy : z۳g@t@g۰d@b۳
این رمزهای عبور کاملا منحصر به فرد بوده و به هیچ کلمه معنی داری شبیه نیستند، اما جملاتی که این رمزها با آنها ایجاد شده اند، می توانند همیشه در ذهن شما ثبت شوند.
مزیت جملات ماندگار این است که شما می توانید جملات مورد استفاده برای هریک از رمزهای خود را به هر روشی که دوست دارید تایپ و نگهداری کنید. جملات یادداشت شده در این روش فقط یکی از موارد ایجاد رمز به شمار می رود و شرط مشخص شده از سوی شما الگوریتمی است که رمز مورد نظر را ایجاد می کند و در این شرایط لو رفتن جملات ماندگار شما نیز خطری برای رمزهای عبورتان در بر نخواهد داشت.
رفتارهای افراد
روش PAO) Person Action Object)، تقریبا مشابه جملات ماندگار است، اما در این روش جملاتی انتخاب می شوند که به نوعی با رفتار خاطره انگیز یک فرد در مکان یا زمان مشخص ارتباط مستقیمی دارند. به عنوان مثال ۰۳۹;لیز خوردن علی در نوروز ۹۳۰۳۹; ممکن است یک جمله مناسب برای استفاده از این روش باشد. شما می توانید با رعایت شرط استفاده از حروف آخر هر کلمه و در ادامه پس از یک فاصله مجازی، یک علامت & و یک فاصله مجازی دیگر، استفاده از حرف اول هر کلمه به صورت حرف بزرگ، رمزهای پیچیده ای را ایجاد کنید که در خاطر شما نیز ماندگار باشند:
Liz khordane ali dar norooz ۹۳ : zeirz۳ & LKADN۹
Avvalin salgarde ezdevaj dar borje
milad : nejred & ASEDBM
تکراری ها را فراموش کنید
پس از ایجاد رمزهای پیچیده، مهم ترین نکته ای که باید به آن توجه کنید استفاده نکردن از رمزهای تکراری برای سرویس های مختلف است. متاسفانه بسیاری از کاربران رمز ورود به ایمیل و اینترنت بانک خود را یکسان انتخاب می کنند. این رمز یکسان هرچند هم پیچیده باشد ممکن است به هزار و یک دلیل نامشخص و غیرقابل پیش بینی (هک شدن شما، نصب کی لاگر روی رایانه شما، حفره امنیتی در یکی از سرویس های مورد استفاده و ...) افشا شود و این افشای رمز می تواند تمام سرویس هایی را که با این رمز محافظت می شوند با خطر مواجه کند. همواره پیشنهاد می کنیم رمزهای متفاوتی را برای هریک از سرویس های مورد استفاده خود ایجاد کنید و برای مدیریت این رمزها که مطمئنا تعداد آنها پس از مدتی افزایش می یابد، باید از نرم افزارهای مدیریت رمزعبور همچون LastPass و Password۱ کمک بگیرید.
این نرم افزارها علاوه بر حفاظت رمزهای شما در بانک های اطلاعاتی رمزنگاری شده، قابلیت ورود به سرویس های مختلف بدون نیاز به واردکردن رمز را نیز در اختیار شما قرار می دهد و مشکل مدیریت تعداد رمزهای زیاد را رفع می کند.
استراتژی تفکیک
اگر ایجاد رمزعبور مجزا برای هریک از سرویس های مورد استفاده دشوار است، می توانید از استراتژی تفکیک کمک بگیرید. در این استراتژی باید برای سرویس های اصلی خود رمزهای مجزا و متفاوتی انتخاب کنید؛ اما برای دیگر سرویس های عمومی که امنیت آنها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار نیست، از یک رمز عمومی اما پیچیده کمک بگیرید. برای مثال سرویس اینترنت بانک، ایمیل و حساب فیسبوک شما جزو سرویس های اصلی به شمار می رود، اما عضویت در یک تالار گفتمان که برای مشاهده محتوای آن نیازمند عضویت هستید، چندان دارای اهمیت نیست و می توانید از رمز عمومی خود در آن استفاده کنید.
ترکیب نرم افزار و حافظه
در به کارگیری روش های ذکر شده پس از ایجاد رمزعبور به شما پیشنهاد کردیم از نرم افزارهای مدیریت رمزعبور برای حفاظت رمزهای خود کمک بگیرید.
یکی از مشکلاتی که در استفاده از این نرم افزارها ممکن است پدید آید، افشای رمز نرم افزار است! در صورتی که فردی بتواند به رمز اصلی نرم افزار مورد استفاده شما دسترسی پیدا کند، قادر به باز کردن بانک اطلاعاتی رمزهای ذخیره شده در نرم افزار خواهد بود و به این ترتیب امنیت رمزهای شما با خطر مواجه می شود. برای جلوگیری از این خطر پیشنهاد می کنیم از روش ترکیب نرم افزار و حافظه استفاده کنید. همواره در تمام شرایط حافظه شما امن ترین مکان برای حفاظت رمزها به شمار می رود. در این روش می توانید رمزهای بسیار مهم خود را همچنان در حافظه به خاطر بسپارید، اما دیگر رمزها را که اهمیت کمتری دارند، در بانک اطلاعاتی این برنامه ها مدیریت کنید.
به عنوان مثال رمز ایمیل، حساب بانکی و دیگر مواردی را که روزانه از آنها استفاده می کنید و به دلیل تکرار در خاطر شما می مانند فقط در حافظه خود ثبت کنید، اما دیگر رمزها را به روش های بالا ایجاد کرده، با نرم افزارهای معرفی شده آنها را مدیریت کنید.
با مراجعه به سایت http://password checker.online domain tools.com می توانید میزان پیچیدگی و آسیب پذیری رمزهای عبور خود را بسنجید.
برای مدیریت آسان و سریع رمزهای عبور مختلف خود می توانید از نرم افزارهای LastPass و Password۱ کمک بگیرید:
https://lastpass.com
https://agilebits.com/onepassword
اصول اولیه
سرویس های مختلف اینترنتی اعم از اینترنت بانک، ایمیل، فیسبوک، توئیتر، عضویت در سایت های مختلف، سرویس تلفن بانک، رمز اول و دوم کارت های بانکی، رمز قفل صفحه تلفن همراه و بسیاری از موارد دیگر مثال هایی است که در آنها حفاظت از اطلاعات محرمانه شما با رمز عبور صورت می گیرد. این رمزها می توانند طول و ساختار مختلفی داشته باشند، اما در حالت کلی رمزی امنیت بالا دارد و دیگر افراد نمی توانند آن را حدس بزنند یا با استفاده از روش های نرم افزاری آن را کشف کنند که این اصول در ایجاد آن رعایت شده باشد:
۱ـ طولانی باشد: هرچه رمز شما طولانی تر باشد، شکستن آنها سخت تر خواهد بود و به زمان بیشتری نیاز خواهد داشت.
۲- منحصر به فرد باشد: نام افراد معروف، اسم شهرها و کشورها، نام و نام خانوادگی و بسیاری از کلمات شناخته شده دیگر که در دیکشنری های کلمات موجود است، بدترین گزینه برای یک رمز به شمار می رود. کلمات بی معنی و منحصر به فرد را به عنوان یک رمز انتخاب کنید.
۳- ترکیبی باشد: شکستن رمزی که فقط از یک کلمه تشکیل شده بسیار ساده تر از شکستن رمزی است که علاوه بر کلمه، چند عدد و چند نماد نیز در آن به کار رفته و حروف به کار رفته در آن در دو حالت بزرگ و کوچک ترکیب شده اند. به عنوان مثال به جای آن که نام خود را به عنوان رمزعبور درنظر بگیرید، ترکیبی از نام، شماره تلفن و نماد @ را می توانید به یک رمز تبدیل کنید. مثلا رمز خود را این گونه ایجاد کنید: ClicK@۲۲۲۲۲۵۱۱.IR
متاسفانه رعایت این اصول برای تمام کاربران امکان پذیر نیست، چرا که با رعایت این اصول یک رمزعبور طولانی ایجاد می شود و به خاطر سپردن رمزهای طولانی نیز کار دشواری است و این دشواری زمانی بیشتر می شود که تعداد این رمزها نیز افزایش یابد.
آیا می دانید با وجود هشدارهای فراوان امنیتی همچنان بسیاری از کاربران از رمزهای عبور ساده و کاملا تکراری استفاده می کنند؟ در یکی از حملات صورت گرفته به سایت ادوبی که به افشای رمز بسیاری از کاربران منجر شد، پرتکرارترین رمزها عبارت بودند از:
۱۲۳۴۵۶, ۱۲۳۴۵۶۷۸۹, password, admin, ۱۲۳۴۵۶۷۸, qwerty, ۱۲۳۴۵۶۷, ۱۱۱۱۱۱, photoshop, ۱۲۳۱۲۳, ۱۲۳۴۵۶۷۸۹۰, ۰۰۰۰۰۰, abc۱۲۳, ۱۲۳۴, adobe۱, macromedia, azerty, iloveyou, aaaaaa, ۶۵۴۳۲۱
این فهرست نشان دهنده توجه نکردن بسیاری از کاربران به تمام هشدارهای امنیتی است و مهم ترین دلیل این توجه نکردن نیز دشواری کاربران برای استفاده از رمزهای عبور طولانی و آسان به یاد نیاوردن آنهاست.